Odwołanie darowizny jest możliwe
Bywają sytuacje, kiedy odwołanie darowizny stanowi lepsze rozwiązanie niż przyjęcie podarowanego majątku lub ruchomości. Mimo iż takie wypadki należą do rzadkości, to rozwiązanie darowizny jest możliwe.
Darowizna to rodzaj umowy, posiadająca nieodpłatny charakter, która łączy obdarowanego i darczyńcę. Zgodnie z przepisem art. 888 § 1 kodeksu cywilnego umowa darowizny zobowiązuje darczyńcę do bezpłatnego świadczenia swoim majątkiem na rzecz obdarowanego.
Przepisy kodeksu cywilnego przewidują kilka przypadków, gdzie istnieje możliwość rozwiązania umowy – darowizny.
Odwołanie darowizny zależne jest od zachowania obdarowanego względem darczyńcy bądź też od wyjątkowej sytuacji majątkowej darczyńcy. Następuje ono po złożeniu pisemnego oświadczenia darczyńcy, które wywoła skutki prawne w momencie jego doręczenia obdarowanemu. W piśmie tym powinno znaleźć się oświadczenie tytułem odwołania darowizny, a także jego uzasadnienie oraz ewentualnie żądanie zwrotu przedmiotu. Samo oświadczenie nie ma mocy przywrócenia pierwotnego stanu własności przedmiotu darowizny. Wymagane jest również złożenie oświadczenia o zwrotnym przekazaniu przedmiotu darowizny. Do odwołania darowizny nie jest potrzebny akt notarialny, jednak tego rodzaju formę będzie musiało przyjąć oświadczenie obdarowanego, które ponownie będzie przenosiło własność nieruchomości na darczyńcę.
Najczęściej do odwołania darowizny dochodzi po rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy (w tym szerokie spektrum nagannych etycznie zachowań, takich jak: agresja, nieudzielenie pomocy w chorobie, działania przeciwko życiu lub czci). Działanie to musi być podjęte świadomie oraz w nieprzyjaznym wobec darczyńcy zamiarze. Odwołanie darowizny może być dokonane bez względu na to czy umowa darowizny została wcześniej wykonana czy też nie. Odejście od tego typu umowy może dojść do skutku również po śmierci darczyńcy. Pamiętajmy o terminie odwołania darowizny. Darczyńca może domagać się zwrotu podarowanego majątku nie później niż w ciągu 1 roku od dnia, w którym doszło do rażącej niewdzięczności obdarowanego.
Mniej częstszym przypadkiem, w którym dochodzi do odwołania darowizny (zanim dojdzie do jej wykonania) jest znaczne pogorszenie się sytuacji majątkowej darczyńcy. Zmiana statusu musi być na tyle istotna, że wykonanie aktu darowizny uniemożliwiłoby utrzymanie się darczyńcy bądź osób, będących na jego utrzymaniu na mocy obowiązku alimentacyjnego.
Osoba obdarowana darowizną, która otrzymała oświadczenie o jej odwołaniu, powinna zwrócić dany majątek swemu darczyńcy, zgodnie z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu. Jeśli jednak obdarowany zakwestionuje powód odwołania darowizny, w przypadku, gdy np. będzie uważał, że jego zachowanie wobec darczyńcy nie było rażąco niewdzięczne bądź ten przebaczył mu niegodne zachowanie, wtedy może on wystąpić do sądu o zaniechanie odwołania w trybie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego. Należy również pamiętać o tym, że nie można dokonać odwołania darowizny po upływie roku od dnia, w którym osoba uprawniona do odwołania dowiedziała się o niewdzięczności obdarowanego.
Osoba zobowiązana do zwrotu darowizny powinna oddać przedmiot darowizny w stanie, w jakim się on znajduje, a jeśli nie może zwrócić podarowanego mu majątku w naturze, to darczyńca ma prawo złożyć pozew o zapłatę. W przypadku zbycia przedmiotu darowizny obdarowany powinien oddać darczyńcy całą sumę uzyskaną ze sprzedaży pierwotnie należącego do niego majątku.