Data pewna

Otna Ydur/bigstockphoto.com

Data pewna w prawie cywilnym oznacza urzędowe poświadczenie daty wskazanej w przedmiotowej czynności prawnej. Poświadczenie to charakteryzuje się tym, iż jest ono wiążące erga omnes – dla wszystkich,  nawet dla osób nie biorących udziału w poświadczonej czynności prawnej.

Pojęcie daty pewnej zostało uregulowane w artykule 81 Kodeksu Cywilnego. W doktrynie spotyka się podział na datę pewną sensu stricte, przez którą należy rozumieć poświadczenie daty dokonania czynności prawnej, oraz datę pewną sensu largo, oznaczający poświadczenie daty po dokonaniu czynności prawnej, wskazujące na datę, w której dokument ów istniał.

Zgodnie z definicją czynność posiada datę pewną w następujących przypadkach:

1. W przypadku stwierdzenia dokonania czynności w  dokumencie urzędowym, datę pewną uznaje się od daty dokumenty urzędowego.

2. Jeśli organ państwowy, organ jednostki samorządu terytorialnego lub też notariusz umieści na dokumencie obejmującym jakąkolwiek wzmiankę, datę pewną uznaje się od dnia daty dokonania wzmianki. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, z dnia 22 listopada 1978 r., III CRN 232/78 wzmianka może polegać na pobraniu opłaty skarbowej lub też umieszczeniu o niej na dokumencie stosownej adnotacji. Można za nią uznać również datę stempla pocztowego, czy też odcisk pieczęci odpowiadający dacie zarejestrowania pisma.

3. Ostatnią możliwością jest dodanie kwalifikowanego elektronicznego znaczniku czasu na elektronicznym dokumencie. W takim przypadku datę pewną uznaje się od dnia opatrzenia dokumentu znacznikiem.

W przypadku śmierci jednej ze stron, która złożyła podpis na dokumencie, dzień złożenia przez nią podpisu na dokumencie uznaje się za datę pewną  od daty śmierci tej osoby. W przypadku czynności prawnych dwustronnych, podpisanych przez co najmniej dwie osoby, zakres domniemania daty pewnej zostaje zawężony tylko do osoby zmarłej która podpis złożyła. Cała czynność prawna zostanie uznana za potwierdzoną datą pewną, dopiero w chwili gdy będzie ona dotyczyła podpisów obu stron.

Pojęcie daty pewnej możemy również odnaleźć w art. 95 ust. 2 prawa bankowego. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 lutego 2011 roku III CSK 157/10, przepis ten jest przepisem szczególnym w stosunku do art. 81 § 1 i § 2 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nią czynność  bankowa lub też czynność zabezpieczająca wierzytelność ma datę pewną, od daty wystawienia dokumentu takiego jak: księgi rachunkowe banku lub też wyciągi z tych ksiąg, o ile zostały opatrzone pieczęcią banku oraz zostały podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku. Za takie dokumenty można więc uznać dokumenty stwierdzające udzielenie kredytu, pożyczki, czy też przeniesienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką bądź zastawem rejestrowym.

Zachowanie daty pewnej  może być wymagane przez umowę lub wynikać z przepisu prawa. Jako przykład można tutaj wskazać umowę o ustanowienie zastawu, która powinna zostać zawarta na piśmie z datą pewną. Czynność wykonana bez zachowania odpowiedniej formy będzie nieważna, z uwagi nie zachowania wymogów ustawowych.