Sądowe ustalenie ojcostwa

Z roku na rok do sądów trafia coraz więcej wniosków o ustalenie ojcostwa. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy dziecko nie pochodzi ze związku małżeńskiego bądź istnieją poważne przesłanki, że ojcem dziecka nie jest obecny prawny partner kobiety. Sprawy takie nie zawsze są łatwe do rozstrzygnięcia, szczególnie w momencie, gdy wskazany przez kobietę mężczyzna nie przyznaje się do ojcostwa.

Jak wygląda proces ustalania ojcostwa i czy zawsze testy DNA są niezbędne?

Należy przede wszystkim wiedzieć, że kodeks rodzinny i opiekuńczy zakłada trzy sposoby ustalenia ojcostwa:

• domniemanie, że dziecko pochodzi od męża matki,
• uznanie dziecka przez ojca,
• ustalenie sądowe ojcostwa.

W pierwszej wskazanej sytuacji ustalenie ojca dziecka jest stosunkowo proste. Dotyczy to spraw, gdy dziecko urodzi się w trakcie trwania związku małżeńskiego. Domniemywa się również, że biologicznym ojcem dziecka jest również mąż kobiety, jeżeli urodzi się ono w terminie do 300 dni po zakończeniu trwania małżeństwa – uzyskania rozwodu. Oczywiście, jeżeli istnieje prawdopodobieńswto, że kobieta w wyżej wymienionych okresach, obcowała z innym mężczyzną, takie domniemanie można wzruszyć dowodem przeciwnym. W tym przypadku wykonuje się badanie krwi, test DNA bądź badania antropologiczne.

Dobrowolne potwierdzenie ojcostwa

W pozostałych dwóch przypadkach ustalenie ojcostwa dotyczy dziecka, które zostało poczęte poza związkiem małżeńskim. W takich sprawach domniemywa się, że ojcem dziecka jest mężczyzna, który obcował z kobietą – matką dziecka w tzw. okresie koncepcyjnym. Inaczej mówiąc w prawdopodobnym czasie poczęcia. Czas ten, z medycznego punktu widzenia, jest okresem najkrótszej lub najdłuższej ciąży, w wyniku której może urodzić się żywe i zdolne do dalszego życia dziecko. W założeniu tym, domniemany ojciec, musi obcować z kobietą w okresie nie dłuższym niż 300 dni przed datą porodu, ale nie krótszym niż 181 dni przed rozwiązaniem.

Jeżeli nie wynikają żadne spory pomiędzy partnerami odnośnie potwierdzenia ojcostwa, przyjmuję się, że biologicznym ojcem dziecka jest mężczyzna, który dobrowolnie ten fakt oświadczy, a matka potwierdzi tę kwestię w tym samym czasie lub w ciągu trzech miesięcy od daty złożenia takiego oświadczenia przez mężczyznę.

Ustalenie ojcostwa przed sądem

Uznanie ojcostwa może nastąpić przed dowolnym kierownikiem urzędu stanu cywilnego, przed sądem opiekuńczym, bądź w przypadku przebywania poza granicami państwa, przed polskim konsulem bądź osobą pełniącą jego obowiązki.

W przypadku sporu i trudności wynikających w procesie dobrowolnego potwierdzenia ojcostwa, sprawa może zostać skierowana do sądu, w celu sądowego ustalenia stanu faktycznego.

Postępowanie jest prowadzone na podstawie art. 453 i kolejnych kodeksu postępowania cywilnego. Powództwo o sądowe ustalenie ojcostwa może wytoczyć matka dziecka, domniemany ojciec dziecka, bądź samo dziecko. W tym przypadku musi być one pełnoletnie lub jest zastępowane przez ustawowego przedstawiciela.

Powód musi wskazać dowód potwierdzający ojcostwo danego mężczyzny. Jeżeli nie zostanie przedstawiony żaden istotny fakt, o domniemaniu nie może być mowy, a wniosek jest oddalany. Dowodami w sprawie mogą być badania antropologiczne, daktyloskopijne lub przesłuchanie zeznających w sprawie stron i ich świadków.

Należy jednak pamiętać, że każde domniemanie ojcostwa, stwierdzone na podstawie powyższych dowodów, może być obalone poprzez badania krwi lub badania DNA.