Zatarcie skazania

Każdy wyrok skazujący rejestrowany jest w Krajowym Rejestrze Karnym, zgodnie z ustawą z dnia 24 maja 2000 r. Tego rodzaju zapis sprawia, że skazana za przestępstwo osoba uchodzi w życiu prywatnym za osobę karaną. Fakt ten ma niebagatelne znaczenie dla opinii związanych z wykonywaniem różnych zawodów oraz w związku z zatrudnieniem sprawcy. Istnieje jednak możliwość usunięcia przestępstwa z kartoteki. Jak można tego dokonać?

Czym jest zatarcie skazania?

Zatarcie skazania polega na usunięciu tego faktu z dokumentacji sprawcy, w wyniku czego może on uchodzić za osobę niekaraną. Z chwilą zatarcia skazania w Krajowym Rejestrze Karnym przestępstwo uważa się za niebyłe. Skutkiem tego jest możliwość prawidłowego i normalnego funkcjonowania w życiu zawodowym i społecznym. Można to określić mianem fikcji prawnej, albowiem skazany od tego momentu staje się osobą niekaraną. Dotyczy to również wszystkich składanych publicznie deklaracji, w tym także i tych o charakterze urzędowym.

Skazanie zatarte nie może rodzić żadnych konsekwencji prawnych, a także nikt nie może ograniczać praw osoby, u której skazanie uległo zatarciu.

Zatarcie skazania następuje wskutek:

• decyzji sądu na podstawie wniosku skazanego,
• decyzji Prezydenta RP na podstawie aktu łaski dotyczącego zatarcia samego skazania,
• na mocy prawa.

Wpis do KRK o popełnionym przestępstwie i karze za niego powinien być usunięty z urzędu, bez żadnego wniosku skazanego w tym przedmiocie. Po określonym czasie następuje zatarcie skazania, o które nie trzeba się starać, gdyż jest ono automatyczne. Usunięciu faktu popełnionego przestępstwa liczy się od dnia, w którym kara skończyła się albo została darowana.

Kiedy następuje zatarcie skazania?

• z mocy prawa wraz z upływem 10 lat od wykonania bądź darowania kary lub też od przedawnienia jej wykonania (w przypadku skazania na karę dożywotniego pozbawienia wolności albo na karę 25 lat pozbawienia wolności,
• wraz z upływem 6 miesięcy od pozytywnego zakończenia okresu próby w przypadku warunkowego zawieszenia orzeczonej kary,
• wtedy, kiedy w wyniku zmiany ustawodawstwa czyn uprzednio objęty wyrokiem nie jest zabroniony i nie podlega groźbie kary,
• sąd na podstawie wniosku skazanego może zarządzić zatarcie skazania na grzywnę bądź karę ograniczenia wolności już po upływie 5 lat, jeśli skazany w tym czasie przestrzegał porządku prawnego, zaś wymierzona kara pozbawienia wolności była niższa niż 3 lata,
• wraz z upływem roku od wydania prawomocnego wyroku sądowego, lecz tylko w przypadku odstąpienia od wymierzenia kary,
• po upływie 2 lat kara za wykroczenia zacierana jest automatycznie (wyjątkiem są tu przestępstwa seksualne wobec osób, które nie ukończyły 15 r.ż.)

Organ do orzekania o zatarciu skazania

Sądem właściwym zajmującym się orzekaniem w przedmiocie zatarcia skazania jest sąd, wydający wyrok skazujący w I instancji. Jeśli w I instancji nastąpiło wydanie kilku wyroków przez różne sądy, to wówczas właściwy jest tylko ten, który jako ostatni wydał wyrok skazujący. W przypadku orzekania wyroków przez sądy różnego rzędu – właściwym jest sąd wyższego rzędu.