Prawo administracyjne
Prawo administracyjne jest jedną z gałęzi prawa. Reguluje ono stosunki prawne powstające między podmiotami, a organami administracyjnymi czy samorządem terytorialnym. Obejmuje także normy prawne regulujące ich działanie oraz czynności, które wykonują.
Prawo administracyjne składa się z dwóch części:
- Prawa administracyjnego materialnego.
- Prawa administracyjnego formalnego.
Struktura organów administracji oraz ich zadania, obowiązki i prawa stanowią prawo administracyjne materialne. Składają się na nie takie akty normatywne jak ustawy, zarządzenia i rozporządzenia. Prawo administracyjne materialne zajmuje się sprawami: kultury, budownictwa, gospodarki, ochrony zdrowia i środowiska, bezpieczeństwa wewnętrznego, szkolnictwa i obronności kraju.
Normy określające tryb postępowania organów administracji zawarte są w prawie administracyjnym formalnym. Nie dopuszcza ono samowoli w działaniu urzędów administracyjnych. Normy prawa administracyjnego formalnego zawarte są w Ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 1980 r. Nr 9, poz. 26, z późn. zm.). Normy prawa administracyjnego wymuszają bezwzględne przystosowanie się organów administracji do ich przestrzegania.
Zależności prawne w prawie administracyjnym sprawiają, że prawo administracyjne zasadniczo różni się od innych. Jednym z podmiotów jest zawsze organ administracyjny, który posiada uprawnienia władcze nad drugim podmiotem. W zakres tych uprawnień wchodzi również możliwość zastosowania przymusu regulowanego odpowiednimi prawami.
W przypadku, kiedy organ administracji występuje w sytuacji organu kupującego/sprzedającego, zależność między kupującym i sprzedającym jest regulowana prawem cywilnym, a nie administracyjnym.
W polskim prawie administracyjnym wyróżnia się: prawo administracyjne materialne, procesowe, ustrojowe i urzędnicze.
Historia prawa administracyjnego ma początek w XVIII wieku, w czasach Rewolucji Francuskiej. Jednym z jej wyników końcowych było zniesienie poddaństwa i zmiana poddanego w obywatela, który posiadał swoje prawa. Obywatel mógł m.in. zażądać od organów administracji państwa przestrzegania wszelkich praw uchwalonych przez parlament. W owych czasach prawo administracyjne nie obejmowało strefy prywatnego przedsiębiorcy. Działało jedynie w ramach samej administracji. Rozszerzenie się działania prawa rozpoczęło się w momencie rozszerzenia się państwowego interwencjonizmu, tj. bezpośredniej ingerencji państwa w rynek.