Jak świadek powinien zachować się w sądzie?

Świadkiem w sensie procesowym zostaje się z chwilą powołania do pełnienia roli o takim charakterze. Dokonuje tego prokurator w fazie postępowania przygotowawczego albo sąd na etapie procesu.

Zgodnie z Art. 177 § 1 KPK, każda osoba wezwana w charakterze świadka, ma obowiązek stawienia się do złożenia zeznań.

Kluczową zasadą postępowania przed rozprawą jest dogłębne zapoznanie się z otrzymaną korespondencją sądową. Zawiadomienie zawiera ważne informacje np. wskazanie dokładnej siedziby sądu, a także pouczenie o przysługujących prawach i obowiązkach.

Na przesłuchanie należy zabrać ze sobą dokument potwierdzający tożsamość. W celu zachowania powagi, spokoju lub porządku czynności sądowych, należy pamiętać o odpowiednim stroju. I choć nie ma przepisu regulującego dobór stroju przez powołane strony, to należy zwrócić uwagę, aby nie naruszał on powagi sądu. Należy zadbać o schludny wygląd.

Przed rozprawą warto zwrócić uwagę na wokandę, która zawiera listę spraw rozpatrywanych danego dnia. Każda sprawa jest dokładnie opisana i posiada indywidualną sygnaturę. Zawiera również listę świadków czekających tego dnia na przesłuchanie. Oprócz wokandy, przed rozpoczęciem sprawy sądowej, uwaga świadka powinna krążyć wokół wywołania. To ważny moment, który pozwala na oznaczenie obecności stron. Niestawienie się na wezwanie protokolanta, a tym samym brak udziału w rozprawie może skończyć się poniesieniem np. kary grzywny. Dlatego konieczna jest punktualność.

Po wejściu na salę rozpraw i sprawdzeniu tożsamości obecnych, świadkowie proszeni są o opuszczenie sali i czekanie na wezwanie. Dopiero po ich ponownym „zaproszeniu” na salę rozpoczyna się właściwe przesłuchanie. W trakcie przesłuchania, podczas zwracania się do sądu, składania wyjaśnień/zeznań, należy stać. Obowiązuje również zasada używania zwrotu „wysoki Sądzie” oraz zwracania się do pozostałych obecnych tytułami. Należy pamiętać, aby nie zabierać głosu nie będąc pytanym, ani nie wchodzić w polemikę z sędzią. Ważną zasadą podczas przesłuchania jest konieczność pytania o pozwolenie na wykonanie określonych czynności.

W pierwszej kolejności świadek określa swoją godność, stosunek do oskarżonego, podaje miejsce zamieszkania oraz ewentualną karalność za składania fałszywych zeznań. W dalszej kolejności udziela odpowiedzi na pytania ogólne, następnie dookreślające i sprawdzające. Zawsze należy udzielać konkretnych odpowiedzi.

Podczas sprawy w sadzie, świadek powinien pamiętać o przysługujących mu prawach i obowiązkach. Do kluczowych obowiązków świadka należą:

• stawiennictwo na każde wezwanie,
• zeznawanie,
• złożenie przyrzeczenia,
• zachowanie powagi sądu,
• zeznawanie prawdy i zakaz jej zatajania,
• poddanie się przesłuchaniu z udziałem lekarza lub psychologa.

Oprócz obowiązków spoczywających na świadku, posiada on także wiele praw tj. prawo do:

• odmowy składania zeznań,
• uchylenia się od odpowiedzi na pytanie,
• przesłuchania z wyłączeniem jawności,
• zastrzeżenia danych dotyczących miejsca zamieszkania,
• zwrotu poniesionych wydatków oraz do usprawiedliwienia nieobecności w pracy,
• a także zwolnienie od obowiązku składania zeznań lub odpowiedzi na pytanie.

Na zakończenie przesłuchania świadek otrzymuje protokół. Jeśli nie wnosi wniosków o sprostowania, dokument jest podpisywany przez obecne strony.