Kiedy zleca się badania DNA?
fot. dolgachov/bigstockphoto.com
Każde postępowanie sądowe wymaga przedstawienia dowodów w danej sprawie. W większości przypadków wystarczające okazują się zeznania świadków i zgromadzone w trakcie procesu lub wcześniejszego dochodzenia materiały. W bardzo często prowadzonych sprawach rodzinnych i około rodzinnych – ustalenie praw rodzicielskich, ustanowienie obowiązku alimentacyjnego, podział majątku i tym podobne, zazwyczaj przedstawiane dowody mogą okazać się niewystarczające. Na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, możliwe jest przedstawienie tak zwanych innych środków dowodowych, takich jak na przykład dowód z grupowego badania krwi lub wyniki coraz bardziej popularnego ostatnio badania DNA.
DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy) jest nośnikiem informacji genetycznej każdego żywego organizmu. Znając jego dokładną budowę (indywidualną dla każdego z nas) możemy z bardzo dużym prawdopodobieństwem określić podatność na choroby lub ustalić pokrewieństwo z innymi ludźmi. Oprócz genetycznego diagnozowania obciążenia konkretnymi chorobami, najczęstszym powodem wykonywania testów DNA jest badanie stopnia pokrewieństwa (niezbędne w postępowaniu alimentacyjnym lub w niejasnym postępowaniu spadkowym) lub analiza rodowodu – ustalenie linii matczynej/ojcowskiej na przestrzeni wieków.
Przeprowadzenie badania DNA może być zlecone przez nas (w prywatnym zakresie), jednej z wielu funkcjonujących w naszym kraju klinik lub specjalistycznych laboratoriów albo na wniosek sądu prowadzącego postępowanie, który wskaże konkretne miejsce diagnostyczne – wynik testów będzie wówczas stanowił tak zwany dowód z DNA. Po raz pierwszy na świecie wynik badania genetycznego, jako dowód w postępowaniu sądowym, został wykorzystany w 1985 roku. W Polsce miało to miejsce na przełomie lat 1988 i 1989. Dzięki rozwojowi naukowemu i technologicznemu, metoda genetycznej identyfikacji człowieka staje się coraz bardziej powszechna i dostępna dla ogółu.
Sprawami, w których bardzo często sąd zleca przeprowadzenie badań genetycznych, są te wymagające ustalenia ojcostwa. Zgodnie z Polskim prawem rodzinnym i opiekuńczym, do sądu o ustalenie ojcostwa może wystąpić domniemany ojciec, matka, dziecko (musi być ono pełnoletnie) lub prokurator. Warunkami koniecznymi do przeprowadzenia testów jest obecność oraz, ze względu na osobisty charakter ustalanych cech, zgoda na badanie wszystkich zainteresowanych osób (w przypadku niepełnoletności dziecka wymagana jest zgoda obojga rodziców), przedstawienie dowodów tożsamości osób poddawanych badaniu – dowody osobiste i akt urodzenia dziecka, a także obecność podczas pobierania materiału do badań (najczęściej jest to wymaz z wewnętrznej strony policzka) biegłego sądowego, upoważnionego przez sąd lekarza lub diagnosty – wyznaczonego świadka. Dowodem sądowym będzie wynik przeprowadzonego badania DNA oraz sporządzona przez biegłego analiza ekspercka.