Prawo finansowe

Prawo finansowe to normy prawne regulujące działalność, gospodarkę finansową w danym państwie, w tym także niepaństwowych jednostek organizacyjnych. Określa ono zasady, tryb gromadzenia dochodów oraz rozdziału i wydatkowania środków pieniężnych przez państwo, a także niepaństwowe organy oraz jednostki organizacyjne.

Przedmiotem tego prawa jest:

• Prawo budżetowe (przygotowywanie oraz uchwalanie budżetu państwa).
• Gospodarka finansowa (finansowanie działalności państwa).
• Prawo podatkowe (zagadnienia podatkowe, które dotyczą osób prawnych i fizycznych).

Celem prawa finansowego jest dobro publiczne, zaś sposobem regulacji – przymus państwowy (władczość). Prawo finansowe jest publiczno-prawną gałęzią legislacyjną. Normuje ono stosunki prawne pomiędzy państwem a obywatelami. Jeśli dana jednostka nie przestrzega tych przepisów, to nakłada się na nią sankcje. Prawo finansowe współdziała z prawem administracyjnym (instytucje i organy administracji publicznej, decyzje administracyjne), cywilnym (pojęcie spadku, zapisu darowizny, pożyczki), konstytucyjnym (Konstytucja jest podstawowym źródłem prawa finansowego w Polsce) i karnym (wykorzystywanie unormowań prawnych zawartych w kodeksie karnym, skarbowym czy ustawie o kontroli skarbowej).

Prawo finansowe posiada następujące działy:

• prawo budżetowe,
• prawo dewizowe,
• prawo celne,
• publiczne prawo bankowe,
• prawo finansowe jednostek samorządu terytorialnego,
• międzynarodowe prawo finansowe,
• prawo podatkowe (ogólne; szczególne),
• prawo rynku finansowego (rynek: kapitałowy, ubezpieczeniowy i bankowy).

Prawa: podatkowe i celne należą do kategorii praw daninowych.

Kiedyś prawo finansowe było uważane za część prawa administracyjnego, dziś jest samodzielną gałęzią prawa. Nie jest ono skodyfikowane w kompleksowej regulacji normatywnej. Uregulowania znajdują się w ustawach poszczególnych działów tego prawa. Ponadto można je znaleźć także w źródłach prawa innych gałęzi, jak np. Konstytucja RP. Normy prawa finansowego często określa się jako uprawnienia i obowiązki finansowe (budżetowe, podatkowe, walutowe, dewizowe, bankowe).