Zmiana zakresu tajemnicy lekarskiej

beerkoff/bigstockphoto.com

Dnia 5 sierpnia 2016 roku weszła w życie ustawa z 10 czerwca 2016 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego, ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Wprowadza ona istotne zmiany, jeśli chodzi o zakres tajemnicy lekarskiej.

Ustawa przewiduje zwolnienie lekarza z obowiązku dochowania tej tajemnicy, jeśli dotyczy ona zmarłego pacjenta, jedna z osób bliskich pacjenta wyraziła na to zgodę, a inna osoba bliska się nie sprzeciwiła. W rozumieniu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta osobą bliską jest małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, osoba pozostająca z pacjentem we wspólnym pożyciu lub osoba przez niego wskazana. Do tej pory lekarz mógł być zwolniony z tajemnicy lekarskiej po śmierci pacjenta jedynie za zgodą sądu. Zgodnie z ustawą, ujawnienie tajemnicy lekarskiej na życzenie bliskiej osoby będzie się odbywać w toku postępowania karnego, co do zasady, na rozprawie jawnej. W argumentacji PiS, celem nowelizacji jest ułatwienie osobom bliskim pacjenta dochodzenie roszczeń wobec osób, które mogły przyczynić się do jego śmierci i utrudnienie ukrywania błędów medycznych.

Ustawa spotkała się z krytyką samorządu lekarskiego, ministerstwa zdrowia i Sądu Najwyższego. Zdaniem środowisk lekarskich, jedynie pacjent powinien dysponować informacjami dotyczącymi stanu jego zdrowia, zarówno za życia, jak i po śmierci. Również tylko on powinien być w stanie wskazywać, które osoby mają mieć dostęp do tych informacji.

Według art. 31 ust 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty informacja o stanie zdrowia pacjenta może być przekazywana innym osobom tylko za zgodą jego samego lub jego przedstawiciela ustawowego. W opinii NRL wola pacjenta powinna być więc wiążąca także po jego śmierci. Lekarze mogą w niektórych sytuacjach zostać postawieni przed dylematem etycznym – czy działać wbrew woli pacjenta, ale zgodnie z ustawą, czy też uszanować wolę pacjenta, ale naruszyć prawo. Istnieją też obawy, że pacjenci będą ukrywać informacje istotne dla leczenia, gdyż będą się obawiali, że w razie ich śmierci informacje te trafią do osób, którym nie chcą ich ujawniać. Samorząd lekarski wskazuje także na trudności w zweryfikowaniu charakteru relacji, jaka łączyła zmarłego pacjenta i osobę, która domaga się ujawnienia informacji o nim (np. w przypadku związku nieformalnego).