Jakie prawa ma pracownik zwolniony niezgodnie z obowiązującymi przepisami?

Nieuzasadnione albo niezgodne z obowiązującym prawem zwolnienie z pracy uważane jest za bezprawne. Pracownik może wówczas dochodzić swoich praw na kilka sposobów.

Sytuacja zwolnienia pracownika wbrew przepisom następuje, gdy:

• zostały naruszone przepisy dotyczące pracowników objętych szczególną ochroną przed wypowiedzeniem, a należą do nich osoby, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, kobiety w ciąży lub przebywające na urlopie macierzyńskim, ojcowie wychowujący dziecko w czasie korzystania z urlopu wychowawczego,
• wypowiedzenie umowy o pracę nie było dokonane w przewidzianej przepisami formie,
• czas wypowiedzenia został bezpodstawnie skrócony,
• pracownik nie został poinformowany lub został poinformowany niewłaściwie o przysługujących mu środkach prawnych w przypadku wypowiedzenia.

Jeśli któraś z powyższych sytuacji miała miejsce, oznacza to, że pracownik został zwolniony bezprawnie i w związku tym przysługują mu następujące prawa:

• do przywrócenia do pracy na obowiązujących dotąd warunkach,
• do otrzymania wynagrodzenia za okres, w którym pozostawał bez pracy,
• do odszkodowania.

Rozstrzygnięcie sporu w tym przedmiocie leży w kompetencji sądu pracy. Jeśli doszło do rozwiązania umowy, sąd może orzec o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach lub o wypłacie odszkodowania. Jeśli pracownik zostanie przywrócony do pracy, może ubiegać się o wypłatę wynagrodzenia należnego za czas kiedy pozostawał bez zatrudnienia. Jednak nie może być to czas dłuższy niż dwa miesiące, jeśli okres wypowiedzenia wynosił mniej niż trzy miesiące. Gdy okres wypowiedzenia wynosił dokładnie trzy miesiące, wtedy wynagrodzenie może zostać wypłacone za maksymalnie cały miesiąc, a jeśli zwolnienie naruszyło przepisy dotyczące osób objętych szczególną ochroną zatrudnienia – za cały czas pozostawania bez pracy. Skrócenie okresu wypowiedzenia skutkuje natomiast obowiązkiem wypłaty wynagrodzenia za pracę świadczoną do czasu rozwiązania umowy.

Pracodawca może odmówić ponownego przyjęcia do pracy bezprawnie zwolnionego pracownika jedynie w sytuacji, gdy ten w ciągu siedmiu dni od sądowego przywrócenia do pracy nie zgłosił gotowości do podjęcia pracy. To prawo pracodawcy wygasa, jeśli pracownik udowodni, że przekroczenie terminu do zgłoszenia się wyniknęło z przyczyn od niego niezależnych.

Jeśli pracownik przed przywróceniem do pracy zdążył podjąć pracę u innego przedsiębiorcy, ma prawo bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem rozwiązać umowę o pracę z pracodawcą, do którego został przywrócony, i może tego dokonać w terminie tygodniowym od dnia przywrócenia do pracy.

Wysokość odszkodowania orzeczonego na rzecz pracownika może stanowić równowartość wynagrodzenia za okres od dwóch tygodni do trzech miesięcy, i nie może być niższe niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia. Wysokość odszkodowania ustala się następująco:

• jeśli wypowiedzenie umowy zawartej na okres próbny naruszyło przepisy dotyczące wypowiadania tego rodzaju umów, pracownikowi przysługuje odszkodowanie za czas, do upływu którego miała trwać umowa,
• jeśli umowa o pracę zwarta na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy została wypowiedziana niezgodnie z obowiązującymi przepisami,
• odszkodowanie należy się za czas, do którego upływu umowa miała trwać, jednak maksymalnie za trzy miesiące.