Kiedy sąd może wydać wyrok zaoczny?

Wyrok zaoczny jest rodzajem wyroku sądowego, który wydawany jest pod nieobecność pozwanego lub oskarżonego.

Wyrok zaoczny może zostać wydany, o ile zostaną spełnione następujące przesłanki:

• pozwany nie stawi się na rozprawę lub mimo stawienia się nie bierze w niej udziału, i dodatkowo nie stawił się jego pełnomocnik umocowany do występowania w jego imieniu,
• pozwany nie złoży w sprawie żadnych wyjaśnień,
• pozwany nie złoży wniosku o przeprowadzenie rozprawy podczas jego nieobecności,
• pozwany nie bierze udziału w postępowaniu, przez co należy rozumieć np. że nie wniesie odpowiedzi na pozew.

W powyższych przypadkach przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych, które przytoczył w pozwie lub w pismach procesowych, które zostały doręczone pozwanemu prawidłowo przed rozprawą, chyba że budzą one wątpliwości sądu lub zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Jednak z reguły sąd nie przeprowadza postępowania dowodowego przed wydaniem takiego wyroku.

Wyroku zaocznego nie można jednak wydać w postępowaniu apelacyjnym, kasacyjnym, nakazowym, upominawczym i w postępowaniu o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Jeśli dowód doręczenia nie wróci do sądu do dnia wyznaczenia rozprawy, sąd może wydać wyrok w ciągu następnych dwóch tygodni na posiedzeniu niejawnym, jeśli w tym czasie otrzyma dowód doręczenia.

Jeśli zaś pozwany wnioskował o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecność bądź złożył wyjaśnienia ustne lub na piśmie, wydany w jego nieobecności wyrok nie będzie zaoczny.

Sąd uzasadnia wyrok, jeśli powództwo oddali w całości lub w części, a powód zażąda takiego uzasadnienia składając stosowny wniosek w ciągu tygodnia od dnia doręczenia mu wyroku, lub gdy powód wniosku takiego nie złożył, ale wniósł apelację w przewidzianym przepisami czasie.

Jeśli po wydaniu wyroku okaże się, że pozwany w chwili złożenia pozwu nie miał zdolności sądowej, procesowej albo organu powołanego do jego reprezentowania, sąd z urzędu uchyli wyrok zaoczny wydając odpowiednie postanowienie. Uchylenie nie nastąpi, jeśli braki te zostaną uzupełnione w wyznaczonym terminie określonym przez kodeks cywilny.

Wyrok zaoczny sąd z urzędu doręcza stronom wraz z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia. Wśród nich jest sprzeciw od wyroku zaocznego, który pozwany, przeciwko któremu wyrok zapadł, ma prawo wnieść w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia mu wyroku. W sprzeciwie powinien zawrzeć wszystkie zarzuty oraz okoliczności faktyczne i dowody. Ich niezgłoszenie grozi pominięciem ich w razie wdania się w spór. Sąd bowiem pominie spóźnione twierdzenia, chyba że strona uprawdopodobni, że ich niezgłoszenie nie wynikało z jej winy lub że ich uwzględnienie nie spowoduje opóźnienia w rozpoznaniu sprawy, albo że wystąpiły inne istotne okoliczności, które jej to uniemożliwiły. Sprzeciw złożony po terminie, a także taki, którego braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym czasie zostanie przez sąd odrzucony na posiedzeniu niejawnym.

Stronom przysługuje również prawo wniesienia apelacji, jednak przed jej złożeniem muszą wnieść o uzasadnienie wyroku, na co mają tygodniowy termin od dnia jego wydania. Na podstawie uzasadnienia sporządza się apelację. Jeśli została wniesiona w terminie bez braków formalnych, lub zostały one uzupełnione po wezwaniu sądu w wyznaczonym czasie, sąd ponownie rozpoznaje sprawę, po czym wydaje jeden z następujących wyroków:

• wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy,
• wyrok uchyla i orzeka o żądaniu pozwu,
• pozew odrzuca,
• postępowanie umarza.