Zasady zatrudnienia osoby niepełnosprawnej
fot. Goodluz/bigstockphoto.com
Zatrudnianie osób niepełnosprawnych jest jedną z form pozyskiwania pracowników, upowszechnianą między innymi przez ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy*. Uregulowana określonymi przepisami, niesie za sobą korzyści zarówno dla niepełnosprawnych poszukujących pracy, jak i dla osób ich zatrudniających.
Pracodawca decydujący się na zatrudnienie osoby niepełnosprawnej, zarejestrowanej w lokalnym urzędzie pracy i/lub ujętej w ewidencji Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, może skorzystać ze wsparcia na przykład w postaci zwrotu kosztów związanych między innymi ze stworzeniem lub adaptacją oraz wyposażeniem stanowiska pracy, przystosowanego do potrzeb i możliwości niepełnosprawnego pracownika, zakupem urządzeń, oprogramowania lub technologii ułatwiających wykonywanie powierzonych mu obowiązków, dofinansowania do wynagrodzenia zatrudnionego niepełnosprawnego, zwrotu kosztów szkolenia zawodowego osób niepełnosprawnych i tym podobnych. Może on również skorzystać z poradnictwa, na przykład powiatowego urzędu pracy w zakresie określenia wymagań dotyczących stanowiska pracy przeznaczonego dla osoby niepełnosprawnej, pomocy w poszukiwaniach pracowników (kandydatów) o określonych, pożądanych przez pracodawcę, kwalifikacjach zawodowych oraz w upowszechnieniu informacji w sprawie prowadzonego naboru.
Zatrudnienie niepełnosprawnego pracownika reguluje Kodeks pracy oraz korespondująca z nim ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych**. W myśl równorzędnego traktowania wszystkich pracowników (pracodawca ma obowiązek przeciwdziałania dyskryminacji w miejscu pracy), przepisy kodeksu wskazują na prawo osoby niepełnosprawnej do takich samych, jak w przypadku w pełni sprawnych pracowników, zasad nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia oraz możliwości podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych.
Z uwagi na ograniczoną zdolność wykonywania określonych czynności, osobom niepełnosprawnym przysługują dodatkowe uprawnienia. Zapisy ustawy regulują kwestie dotyczące między innymi czasu pracy, uprawnień do urlopu wypoczynkowego oraz dodatkowych dni wolnych. Wymiar czasu pracy niepełnosprawnego pracownika nie może przekroczyć ośmiu godzin dziennie i czterdziestu godzin tygodniowo – w przypadku osób z orzeczonym umiarkowanym bądź znacznym stopniem niepełnosprawności może on wynosić maksymalnie siedem godzin w ciągu dnia i trzydzieści pięć godzin w tygodniu. Osoby niepełnosprawne nie mogą pracować w nocy oraz w godzinach nadliczbowych. Skrócenie wymiaru czasu pracy nie może powodować obniżenia wysokości wynagrodzenia. Zatrudnione osoby niepełnosprawne mają prawo do dodatkowej, piętnastominutowej (wliczanej do czasu pracy), przerwy w pracy, przeznaczonej na wypoczynek lub gimnastykę usprawniającą.
Osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, po przepracowaniu roku od dnia orzeczenia o niepełnosprawności, mają prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, wynoszącego dziesięć dni roboczych w danym roku kalendarzowym. Mają również prawo do zwolnienia od pracy, maksymalnie do dwudziestu jeden dni roboczych w ciągu roku, celem uczęszczania w turnusie rehabilitacyjnym lub wykonania specjalistycznych badań, zabiegów leczniczych itd., z jednoczesnym zachowaniem wynagrodzenia.
Istotne jest również, że w przypadku utraty przez niepełnosprawnego pracownika, najczęściej w wyniku wypadku lub choroby zawodowej, zdolności do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca jest zobowiązany do wydzielenia lub zorganizowania nowego stanowiska pracy, z dostosowanym zapleczem socjalnym.
_________________________
*Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2004 Nr 99 poz. 1001).
**Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 1997 Nr 123 poz. 776 z późn. zm.).