Ograniczenie egzekucji z nieruchomości – projekt ustawy antylichwiarskiej

W czerwcu bieżącego roku trafił do Sejmu projekt ustawy antylichwiarskiej. W projekcie przygotowanym przez Ministerstwo Finansów znalazł się zapis, który przewiduje zmiany licytacji nieruchomości za długi.

Aktualnie obowiązujące przepisy przewidują możliwość licytacji mieszkania przez komornika także w przypadku, gdy dług stanowi wyłącznie ułamek wartości przedmiotowej nieruchomości. Bardzo często licytowane mieszkania są jedynym źródłem odzyskania należnych pieniędzy przez wierzyciela. Projekt, który trafił przed obrady Sejmu, proponuje się dodanie par. 2 do art. 9521 kodeksu postępowania cywilnego. Dodany przepis przewiduje możliwość poddania licytacji nieruchomość wyłącznie w przypadku, jeśli wysokość egzekwowanej należności głównej stanowi co najmniej równowartość jednej dwudziestej sumy oszacowania (5 proc. wartości). W praktyce oznacza to tyle, że posiadając mieszkanie o wartości 200 tys. zł, wniosek o zlicytowanie lokalu dłużnika, wierzyciel będzie mógł złożyć tylko w przypadku, jeśli dług wyniesie minimum 10 tys. zł.

Wiele wątpliwości

Proponowane zmiany w regulacjach powodują wiele wątpliwości w środowisku prawniczym oraz w sektorze finansowym, a szczególnie bankowym. Związek Banków Polskich wskazuje na to, że w projekcie ustawy przewidziano także zakaz przenoszenia własności nieruchomości na zabezpieczenie zaciągniętych już zobowiązań. Takie rozwiązania mogą skutkować jeszcze niższą skutecznością egzekucji. Wszczęcie egzekucji z nieruchomości bardzo często to jedyne dostępne narzędzie do dochodzenia roszczeń przez wierzyciela.

Negatywnie do proponowanych zmian odnosi się także Krajowy Związek Banków Spółdzielczych. Nowelizacja przepisów niesie realne zagrożenie odcięcia najbiedniejszych od możliwości zaciągnięcia jakiegokolwiek zobowiązania w banku, bowiem zgodnie z art. 70 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. „Prawo bankowe”, bank może udzielić kredytu pod warunkiem ustanowienia zabezpieczenia, a takim zabezpieczeniem nierzadko jest właśnie nieruchomość. Związek zauważa, że tym samym ustawodawca może osiągnąć skutek przeciwny do zamierzonego. Jednocześnie niewykluczone, że tym samym wzrosną koszty kredytów w bankach.

Wątpliwości nasuwa także fakt konieczności poniesienia wydatków w celu ustalenia sumy oszacowania danej nieruchomości, bowiem o skuteczności złożonego wniosku w celu rozpoczęcia postępowania egzekucyjnego wierzyciel dowie się dopiero w momencie ustalenia wartości danego lokalu bądź budynku,

Stanowisko resortu sprawiedliwości

Odmienne stanowisko przedstawia resort sprawiedliwości, Ustawodawca podkreśla, że zmiany mają na celu poprawienie sytuacji ekonomicznej wielu milionów Polaków, a w szczególności na chronić osoby najsłabsze emerytów, rencistów, osoby schorowane które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej. Resort podkreśla, że proponowaną zmiana chce uniknąć patologii na rynku pożyczkowym i uniknąć sytuacji, w której egzekucja z nieruchomości dłużnika była kierowana w celu odzyskania kwot o niewielkiej wartości.