200 mln zł to mało. Za co bezpłatna pomoc prawna dla każdego?

fot. kadmy/bigstockphoto.com

Coraz częściej pojawiają się głosy, że państwa nie stać na bezpłatną pomoc prawną świadczoną w ramach tzw. obrony na żądanie. Zakładano, że na ten cel wystarczy 200 mln złotych, jednak okazuje się, że to za mało. Złożą się podatnicy?

Pomysł Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, który daje oskarżonym w sprawach karnych możliwość ubiegania się o bezpłatną pomoc adwokacką, od początku budził kontrowersje. Chociaż wprowadzono go niedawno, bo w lipcu tego roku, to jednak już we wrześniu zauważono, że kwota, jaką planowano przeznaczyć na ten cel, może być niewystarczająca.

Naczelna Rada Adwokacka twierdzi, że już w fazie projektowania nowelizacji pojawiały się sygnały, iż 200 milionów złotych to za mało na udzielenie wsparcia prawnego wszystkim tym, którzy zechcą z niego skorzystać. Jak przyznają sami adwokaci – mając możliwość otrzymania darmowej obrony z urzędu, większość oskarżonych rzeczywiście się na to zdecyduje. Dodają, że zaskakujące byłoby, gdyby nie korzystano z bezpłatnych opcji, jakie daje prawo. I chociaż w razie przegrania sprawy, oskarżeni muszą zwrócić koszty poniesione w związku z zatrudnieniem adwokata z urzędu, to raczej nie martwią się tym. Zazwyczaj są to osoby, od których nie da się wyegzekwować należności, ponieważ nie mają dochodów. W efekcie, koszty dzielone są na wszystkich podatników.

Okazuje się też, że takie sprawy nie są opłacalne dla adwokatów. Obrońcy otrzymują za nie symboliczne wynagrodzenie, które przy poważnych sprawach często zamyka się w kilkudziesięciu złotych. I chociaż zakładano, że dzięki możliwości korzystania z usług adwokata na żądanie prawnicy będą mieli więcej pracy, to w rzeczywistości nie mają szansy realnie na tym skorzystać. Czeka ich sporo pracy przy niskich zarobkach, a to raczej mija się z intencjami autorów ustawy.

Adwokaci przyznają również, że są gotowi służyć obywatelom nawet za symboliczną złotówkę, ale zauważają, że darmowa pomoc prawna potrzebna jest nie tylko oskarżonym w sprawach karnych. Często w jeszcze większym stopniu potrzebuje jej wiele innych osób, które o swoje prawa muszą walczyć w sądzie. Zdaniem prawników, bezpłatny adwokat powinien być przyznawany także osobom na życiowym zakręcie, którym grozi utrata całego majątku, rodzicom walczącym o alimenty czy choćby osobom, które zostały oskarżone z powodu domniemanego naruszenia prawa podatkowego.