Główne założenia ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy
Prezydent Andrzej Duda 12 marca 2022 roku złożył podpis pod ustawą regulującą kwestie pomocy obywatelom Ukrainy, którzy przyjeżdżają do Polski z powodu ataku zbrojnego dokonanego na terenach naszego wschodniego sąsiada przez Federację Rosyjską. Nowe przepisy wchodzą w życie w dniu ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, w tym przypadku obowiązują z tzw. mocą wsteczną tj. od 24 lutego 2022 roku, czyli z dniem rozpoczęcia się wojny. Zapisy zawarte w ustawie precyzują m.in. kwestie legalności pobytu uchodźców w Polsce, a także zakres udzielanej im pomocy.
Legalizacja pobytu na terenie Polski
Każdy obywatel Ukrainy, który z powodu ataku Rosji opuścił ojczyznę, może oficjalnie przebywać w Polsce przez okres 18 miesięcy, zaś po upływie minimum 9 miesięcy starać się o zezwolenie na pobyt czasowy na kolejne 3 lata. Dotyczy to osób przybyłych do naszego kraju bezpośrednio z terenu Ukrainy i deklarujących chęć czasowego pozostania w granicach polskiego terytorium, a także dzieci, które się tutaj urodzą. Ponadto Ukraińcy mają prawo ubiegać się o nadanie numeru PESEL w każdym organie wykonawczym gminy oraz o założenie Profilu Zaufanego.
Możliwość podjęcia pracy i pobierania świadczeń społecznych
Polski ustawodawca postanowił zagwarantować osobom z Ukrainy dostęp do rodzimego rynku pracy oraz możliwość zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy. Oprócz tego Ukraińcy mogą także skorzystać z opcji pośrednictwa pracy, systemu szkoleń i porad zawodowych na takich samych warunkach jak polscy obywatele. W ustawie przewidziano również pomoc finansową w formie jednorazowego, pieniężnego świadczenia w kwocie 300 zł na osobę w rodzinie. Ma ono zabezpieczyć podstawowe potrzeby w zakresie wyżywienia, odzieży czy opłat mieszkaniowych.
Kwestie opieki zdrowotnej i nauki w polskich szkołach i uczelniach
Wszyscy ukraińscy uchodźcy na mocy ustawy, mają zapewniony dostęp do polskiego, publicznego systemu opieki zdrowotnej w tym samym zakresie, co Polacy. Oznacza to, że za leczenie ukraińskich obywateli w publicznej służbie zdrowie zapłaci Narodowy Fundusz Zdrowia, który jest finansowany z budżetu państwa. Ustawodawca nie pominął również aspektu związanego z kształceniem, wychowaniem i opieką dzieci. Wszyscy uczniowie oraz studenci mogą kontynuować naukę w polskich szkołach i uczelniach, a jednostki samorządu terytorialnego podejmą się realizacji fakultatywnych zadań oświatowych.
Warto również wspomnieć, że w ustawie znalazł się zapis przyznający świadczenia obywatelom i podmiotom decydującym się pomóc ukraińskim uchodźcom. Osoby zapewniające zakwaterowanie i wyżywienie otrzymają rekompensatę pieniężną wypłacaną na okres maksimum 60 dni w wysokości 40 zł dziennie, co daje około 1200 zł miesięczne. Ponadto postanowiono utworzyć w budżecie tzw. rezerwę celową, zaś Bank Gospodarstwa Krajowego uruchomi dedykowany Fundusz Pomocy. Rząd jest także zobowiązany raz w ciągu 12 miesięcy zdawać pisemne sprawozdanie Senatowi i Sejmowi z realizacji tejże ustawy.