Kiedy możliwe jest zatrzymanie na 48 godzin?

fot. Kaspars Grinvalds/bigstockphoto.com

Zatrzymanie osoby na 48 h jest jednym z instrumentów przysługujących policji i innym służbom w stosunku do osób, co do których istnieją przesłanki wskazujące na to, że dopuściła się ona popełnienia przestępstwa.

Jakie organy mogą dokonać zatrzymania?

Celem takiego działania jest np. uniemożliwienie ucieczki czy też mataczenia w sprawie podejrzanego. Przesłanki kierujące funkcjonariuszami muszą być uzasadnione. Ponadto mają oni obowiązek poinformować zatrzymanego o przyczynach zatrzymania oraz przysługujących mu prawach. Dokonać zatrzymania poza policją ma prawo również Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa czy Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Policja ma prawo dokonać na zatrzymanym zewnętrznych oględzin ciała, pobrać jego odciski palców, sfotografować oraz okazywać go innym osobom.

Zgodnie z kodeksem postępowania karnego jako uzasadniające zatrzymanie należy uznać sytuacje gdy:

• istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa i obawa ukrycia lub zatarcia jego śladów,
• nie ma możliwości ustalenia tożsamości osoby,
• istnieją przesłanki do przeprowadzenia wobec osoby postępowania w trybie przyspieszonym, czyli obejmującym sprawy o przestępstwa rozpatrywane w trybie uproszczonym, tj. głównie zagrożone niską karą, lub gdy sprawcę ujęto na gorącym uczynku.

Jednak na poparcie zasadności zatrzymania niezbędne jest przedstawienie dowodów, które muszą bezpośrednio obciążać osobę zatrzymaną. O wiarygodności dowodów oraz o ich znaczeniu dla winy zatrzymanego decyduje sąd. Jeśli ustanie przyczyna zatrzymania oraz jeśli w tym czasie zatrzymany nie zostanie przekazany do dyspozycji sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania, należy go zwolnić.

Zatrzymanego należy zwolnić również jeśli takie polecenie wyda sąd lub prokurator, nawet jeśli od czasu zatrzymania nie upłynęło 48 godzin, a także gdy w ciągu doby nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania.

Zatrzymanemu powinny niezwłocznie zostać przedstawione jego prawa, a wśród nich prawo do odmowy udzielania odpowiedzi na pytania i składania zeznań. Zatrzymany ma także prawo do rozmowy z adwokatem bezpośrednio lub telefonicznie, a także do żądania przesłuchania go z jego udziałem. Za pośrednictwem policji wskazany przez zatrzymanego obrońca musi zostać poinformowany o jego aresztowaniu. Zatrzymany może wnieść o przyznaniu mu obrońcy z urzędu.

Zażalenie na działania policji

Osobie takiej przysługuje również prawo do złożenia zażalenia do sądu, jeśli np. uważa ona, że zatrzymanie było niesłuszne lub jeśli sam sposób zatrzymania budzi zastrzeżenia. Zażalenie składa się w sądzie rejonowym właściwym ze względu na zamieszkanie lub miejsce prowadzenia postępowania. Jeśli sąd stwierdzi nieprawidłowości nakaże zwolnić zatrzymanego. Środek ten nie przysługuje jednak w sytuacjach, gdy zatrzymania dokonano w celu przeprowadzenia niezbędnej czynności wyjaśniającej, np. ustalenia tożsamości.

Ponadto jeśli zatrzymany nie włada językiem polskim przysługuje mu prawo do skorzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza.