Dziedziczenie ustawowe

FreedomTumZ/bigstockphoto.com

Dziedziczenie ustawowe jest jedną, obok testamentowego, z form dziedziczenia. Odbywa się na podstawie przepisów prawa spadkowego ujętych w kodeksie cywilnym w przypadku, gdy spadkodawca nie zostawił po sobie testamentu, lub gdy go sporządził, jednak z jego treścią nie zgadzają się osoby, którym dziedziczenie przysługuje na mocy ustawy.

Dziedziczenie ustawowe przeprowadza się również w sytuacji, gdy testament jest nieważny, lub gdy osoby w nim powołane zrzekną się spadku lub nie mogą być spadkobiercami. Dziedziczeniem ustawowym można objąć cały spadek lub jego część. Krąg osób uprawnionych do dziedziczenia jest wskazany w kodeksie cywilnym i jest to zbiór zamknięty. Zaliczają się do nich:

• zstępni,
• małżonkowie,
• rodzice,
• rodzeństwo,
• zstępni rodzeństwa spadkodawcy,
• dziadkowie,
• pasierbowie.

W przypadku braku uprawnionych do dziedziczenia ustawowego osób, lub gdy zrzekną się one spadku, spadkobiercami stają się gmina oraz Skarb Państwa.

Kolejność dziedziczenia ustawowego jest następująca:

1. Dzieci i małżonek

Dziedziczą oni spadek w częściach równych, część przypadająca małżonkowi musi wynieść co najmniej ¼ spadku. Gdy dziecko spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, wówczas jego udział spadkowy przechodzi na jego dzieci, które dziedziczą w częściach równych.

2. Małżonek i rodzice

Te osoby dziedziczą spadek w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci, przy czym udział każdego z rodziców wynosi ¼, pozostała część przypada małżonkowi. Jeśli nie jest znany ojciec spadkodawcy, wówczas jego matce przypada ½ udziału w spadku. Gdy spadkodawca nie posiadał małżonka, cały spadek przepada jego rodzicom.

3. Rodzeństwo

Gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, w jego miejsce wchodzi rodzeństwo spadkodawcy. Rodzeństwo dziedziczy część przypadającą rodzicom w częściach równych. Przy czym udział małżonka, bez względu na to, czy dziedziczy z rodzicami, czy z rodzeństwem spadkodawcy, zawsze wynosi ½. W tym wypadku pozostała połowa zostanie podzielona między rodzeństwo w częściach równych.

4. Dzieci rodzeństwa

Dziedziczą spadek, gdy rodzeństwo spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku. Dziedziczą oni część przypadającą rodzeństwu, która jest między nich dzielona po równo.

5. Dziadkowie

Im spadek przypadnie, gdy spadkodawca nie miał małżonka, rodzeństwa, ani zstępnych rodzeństwa. Jeśli w momencie otwarcia spadku jeden z dziadków nie żyje, przypadający mu udział przechodzi na jego zstępnych.

W przypadku gdy spadkodawca nie posiadał dzieci, rodziców, rodzeństwa, ani zstępnych rodzeństwa, całość spadku obejmuje małżonek. Dziedziczenie ustawowe przez małżonka nie będzie miało miejsca, gdy spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji, a żądania te były zasadne. Nie ma przy tym znaczenia, czy wyrok orzekający został już wydany. Wyłączenia ze spadku małżonka może żądać każda osoba, której spadek przypada na mocy dziedziczenia ustawowego lub testamentu.