Jakie orzeczenia sądu można skarżyć?
Wydane orzeczenie sądowe nie jest ostatecznym zakończeniem prowadzonej sprawy. Dwuinstancyjność postępowania sądowego w Polsce pozwala na odwoływanie się od decyzji sądu I instancji. Opiera się ona na ochronie interesów uczestników procesu poprzez kontrolę orzeczeń wydawanych przez inny sąd.
Orzeczenia sądowe, które można zaskarżyć:
- Wyroki, które rozstrzygają, czy dany oskarżony jest winny czy też niewinny.
- Postanowienia, które wydawane są w kwestiach mniejszej wagi. Mogą one dotyczyć wielu zagadnień (np. wniosku dowodowego, przedłużenia okresu tymczasowego aresztowania sprawcy bądź ponownego przekazania sprawy do prokuratora w celu uzupełnienia materiału dowodowego). W przypadku postanowień sędzia wydaje zarządzenia (nietypowe orzeczenia sądu), które mają charakter porządkowych decyzji procesowych.
Najczęstszymi zarzutami, które podnosi się w apelacji czy zażaleniu, będącymi względną lub bezwzględną przyczyną odwoławczą są: uchybienie orzeczenia ze względu na niewłaściwe zastosowanie przez sąd przepisów odpowiedzialności karnej lub określających przebieg postępowania sądowego, rażąca niewspółmierność kary, błąd w ustaleniach faktycznych, nienależycie obsadzony sąd, udział osoby nieuprawnionej w wydawaniu orzeczenia, brak obrońcy przy konieczności jego obecności na sali rozpraw, sprzeczność w treści orzeczenia, która uniemożliwia jego wykonanie, nieprawidłowe orzeczenie sądu niższego rzędu w sprawie należącej do sądu wyższego rzędu, orzeczenie sądu powszechnego w sprawie, która należy do właściwości sądu szczególnego.
Sposoby zaskarżania orzeczeń sądowych:
- apelacja, składana w terminie 14 dni od ogłoszenia wyroku wraz z dołączonym wnioskiem o sporządzenie wyroku na piśmie, a także doręczenie uzasadnienia wyroku lub w ciągu 7 dni od daty ogłoszenia wyroku w przypadku braku składania wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku ze strony sądu; służy ona do zaskarżania wyroków sądowych,
- zażalenie, które służy do zaskarżania postanowień i zarządzeń i składa się je w terminie 7 dni od wydania postanowienia,
- sprzeciw (w przypadku wyroku ze strony sądu nakazowego), składany w ciągu 7 dni od daty doręczenia wyroku nakazowego,
- kasacja i wznowienie postępowania sądowego (tzw. nadzwyczajne środki zaskarżania orzeczeń dotyczące wyroków prawomocnych)
Wszystkie środki zaskarżenia muszą wskazywać na poddawane w wątpliwość orzeczenie wraz z sygnaturą sprawy oraz podać to, czego uczestnik procesu się domaga. Wnosi się je do danego sądu, który wydał orzeczenie i który w następnej kolejności musi przekazać sprawę do sądu odwoławczego (II instancji).
Należy pamiętać o tym, że środki zaskarżenia muszą być wniesione w terminie. W innym przypadku – taki środek odwoławczy nie zostanie przyjęty. Jeśli jednak niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od adwokata lub strony zainteresowanej, to w ciągu 7 dni od ustania przeszkody można złożyć wniosek o przywrócenie terminu wraz z wniesieniem odpowiedniego środka zaskarżenia.