Podatek katastralny
Podatek katastralny to podatek, który nałożony jest na nieruchomości. W literaturze przedmiotu i za granicą znajdziemy również określenie podatku ad valorem (z łaciny: od wartości). Wysokość podatku zależy od wartości katastralnej nieruchomości (zwaną czasem również powszechną taksacją nieruchomości), czyli wartości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego.
Należy zaznaczyć, że rzeczoznawca majątkowy musi być reprezentatywny, czyli odpowiedni dla danego typu nieruchomości. Istotne jest, że rzeczoznawca dokonuje wyceny dla całej gminy za pomocą map i tabel taksacyjnych od starostów powiatowych.
Podatek katastralny a podatek od nieruchomości
Różnicą między podatkiem katastralnym a obowiązującym w Polsce podatkiem od nieruchomości jest inna podstawa opodatkowania. W podatku katastralnym podstawa jest zależna od wartości rynkowej nieruchomości. Można więc nazwać go podatkiem majątkowym. Natomiast podatek od nieruchomości jest zależny od wielkości gruntu lub jego powierzchni użytkowej. Co ważne, wysokość podatku od nieruchomości jest zależna od decyzji samorządów i Ministerstwa Finansów, który ustala maksymalne stawki opodatkowania.
Dodatkowe dochody samorządów
Podstawową zaletą istnienia podatków katastralnych jest zwiększenie dochodów dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego są dodatkowo motywowane, aby zwiększać wartość nieruchomości, czyli dbać o racjonalność polityki przestrzennej i jakość innych polityk (zwłaszcza w zakresie usług komunalnych). W konsekwencji wspierany ma być zrównoważony rozwój, a nieruchomości będą krócej niezagospodarowane. Podatek katastralny ma również stanowić ważny element w ograniczaniu nierówności majątkowych. Ponadto po wprowadzeniu podatku katastralnego, ziemia ma być rzadziej elementem gry rynkowej i spekulacji, a częściej powiązana z inwestycją. Podatek katastralny może też znacząco zmniejszyć szarą strefę opodatkowania nieruchomości. Wprowadzenie podatku zwiększyłoby dostęp do informacji o rynku nieruchomości.
Podatek katastralny i jego wady
Główną wadą takiego podatku jest dość duży koszt jego obsługi i administrowania. Konieczne jest prowadzenie aktualizacji wartości i szczegółowych dokumentacji. Wprowadzenie podatku wiąże się z uzupełnieniem rejestrów publicznych (ewidencja gruntów i budynków, księgi wieczyste, budowa zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach). Według ekspertów podatek może również zwiększyć nierówności między gminami. Bogatsze gminy będą uzyskiwać jeszcze wyższe kwoty z podatku przez większą wartość nieruchomości.
Podatek może być również przeniesiony na innych, w tym wynajmujących w postaci wyższych czynszów. Podatek katastralny może również uzależniać czas remontów i powstawania nowych budynków od momentów poboru podatku. Mogłoby to wiązać się z zatrzymaniem prac, czyli nieefektywnością albo z przyspieszeniem prac, czyli zwiększeniem niebezpieczeństwa. Dużo jednak zależy od konstrukcji podatku, wykluczeń i szczegółowych zapisów w ustawie.