Prawo pracy

W każdym kraju, także w Polsce, obowiązujące prawo ma wiele gałęzi, które pozwalają na sprawniejsze i dokładniejsze jego działanie. Jedną z nich jest prawo pracy.

Jak sama nazwa wskazuje zajmuje się ono regulacjami między pracownikiem i pracodawcą, jako stronami stosunku pracy. Także regulacje dotyczące organizacji pracodawców i pracowników (jak związki zawodowe, układy zbiorowe) podlegają wytycznym prawa pracy. Rozstrzyga ono także spory zbiorowe i zawiera wytyczne co do dialogu w zbiorowych stosunkach pracy.

Aktem prawnym, który reguluje prawa i obowiązki pracowników i pracodawców jest Kodeks pracy, chociaż przepisy, które mają zastosowanie w poszczególnych sporach mających miejsce podczas pracy znajdziemy także w innych aktach prawnych, porozumieniach, ustawach czy regulaminach. Jednak Kodeks pracy jest tu instancją nadrzędną.

Nie ma lepszego sposobu przedstawienia podstawowych zasad prawa pracy niż ich wymienienie, jako że wszystkie są równie ważne i muszą być respektowane przez obie strony ewentualnego sporu. Przedstawiają się one następująco:

• Każdy ma prawo do podjęcia pracy.
• Każdy ma swobodę nawiązywania stosunków pracy.
• Każdy ma prawo do wolności pracy, tzn. ma prawo do zerwania stosunku pracy.
• Pracodawca ma obowiązek poszanowania dóbr osobistych pracownika.
• Pracownicy powinni być traktowani równo.
• Nie wolno dyskryminować pracowników ze względu na rasę, płeć, wyznanie itp.
• Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia.
• Państwo ma obowiązek chronić uprawnienia pracowników, w oparciu o automatyzm prawny.
• Pracownicy i pracodawcy mają prawo tworzyć i przystępować do organizacji zawodowych.
• Pracownicy mają prawo do partycypacji w zarządzaniu firmą w zakresie spraw dotyczących ich osobiście.

Kodeks pracy, jak każdy akt prawny, posługuje się specyficzną nomenklaturą. Obok oczywistych terminów jak „pracownik” czy „pracodawca” znajdziemy tu także: „stosunek pracy” jako więź prawną łączącą wyżej wymienionych, „spór zbiorowy” jako konflikt między grupą pracowników a pracodawcą czy „mobbing”, który odnosi się do używania przemocy psychicznej wobec pracownika przez pracodawcę. By jeszcze bardziej podkreślić istotność prawa pracy w Polsce powołano specjalne sądy do rozstrzygania sporów z tej dziedziny, to tzw. sądy pracy.