Co robić, gdy pracodawca nie płaci?

Obowiązkiem pracodawcy jest terminowe wypłacanie w całości wynagrodzenia każdemu pracownikowi, co najmniej raz w miesiącu, w stałym, ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie płatne z dołu należy wypłacać pod koniec miesiąca, a najpóźniej w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Gdy pracodawca nie przestrzega zasad ustalonych w umowie, pracownik może dochodzić swoich praw w Państwowej Inspekcji Pracy lub na drodze sądowej. Należy jednak najpierw porozmawiać z pracodawcą, bo może się okazać, że to przejściowe kłopoty finansowe. Kolejnym krokiem jest skierowanie pisma do pracodawcy o wyjaśnienie powodu zaistniałej sytuacji. Jeżeli wskazane sposobu polubownego wyjaśnienia sprawy nie przyniosą oczekiwanego rezultatu, pracownik ma możliwość:

1. Złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy

Zgłaszając fakt braku rozliczenia finansowego u inspektora PIP, należy podać wszystkie swoje dane oraz dane pracodawcy. Należy również podać jak najwięcej szczegółów dotyczących zaległych zobowiązań finansowych wynikających z tytułu wykonywanej pracy. Tutaj warto przeliczyć dokładnie na jaką łączną kwotę zalega pracodawca, ile wynosi wynagrodzenie podstawowe, zaległe premie, ekwiwalenty. Jeżeli pracownik nie zna dokładnej sumy, ma prawo zażądać w zakładzie pracy wglądu do dokumentów, na podstawie których dokonywane były wcześniej płatności.

Po zgłoszeniu sprawy w Inspekcji, inspektor powinien w ciągu 30 dni przekazać pisemną odpowiedź na zgłoszenie oraz przeprowadzić kontrolę w firmie.

Nie należy się bać kontroli oraz nieprzyjemności ze strony pracodawcy z faktu dokonania zgłoszenia naruszenia praw pracowniczych, gdyż inspektor nie ma prawa ujawnić danych osobowych zatrudnionego, który taki wniosek złożył. Dodatkowo również nie musi podawać swojego powodu kontroli danemu pracodawcy.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, a tym samym braku zaległych wypłat za pracę, inspektor może wystawić mandat do 2 tysięcy złotych. Wystawia również pisemny nakaz dokonania zaległych zobowiązań finansowych. Jeżeli zobowiązania po stronie pracodawcy są spore i istnieje podejrzenie, że nie zostaną uregulowane, sprawa kierowana jest przez Państwową Inspekcję Pracy, do sądu grodzkiego. Tutaj kara grzywny może wynosić nawet do 30 tysięcy złotych. W sytuacji, gdy firma nadal nie egzekwuje nakazu zapłaty zaległych świadczeń, pracownik ma prawo do złożenia doniesienia do prokuratury o popełnieniu przestępstwa wynikającego z art. 218 par. 1 Kodeksu Karnego.

2. Złożyć pozew do sądu pracy

Drugim sposobem rozwiązania sytuacji zaległych należności z tytułu wykonywanej pracy – niezależnie od zawartej między stronami umowy – jest złożenie wniosku do sądu pracy. Tutaj niestety należy uzbroić się w cierpliwość, gdyż takie sprawy mogą być rozpatrywane nawet przez kilka miesięcy. Niemniej przy tym rozwiązaniu, oprócz domagania się od pracodawcy uregulowania zaległych płatności wynikających z umowy, pracownik może wnieść o wypłatę karnych odsetek z tytułu opóźnienia rozliczeń finansowych, jak również o odszkodowanie. Prawo takie dają przepisy zawarte w art. 471 kodeksu cywilnego i art. 300 kodeksu pracy.

W zdecydowanej większości przypadków zostają wydane wyroki korzystne dla pracownika, a wyrok sądowy obliguje pracodawcę o natychmiastowego rozliczenia się z podwładnym. Jeżeli tego nie dokona, sprawę należy przekazać do komornika, który w postępowaniu egzekucyjnym odzyska należności. W sytuacji, gdy zobowiązania są na sporą sumę pieniędzy lub istnieje ryzyko mataczenia przez pracodawcę i uzasadnione podejrzenia, że będzie uchylał się od nakazu sądowego, sąd może wydać rozporządzenie tymczasowe, na podstawie którego zostaną zamrożone środki finansowe firmy.