Kto ponosi koszty sprawy sądowej?

Założenie sprawy w sądzie wiąże się z kosztami. Do tego dochodzą jeszcze kwestie ewentualnego wynagrodzenia dla prawnika. Wiele osób, zniechęconych opłatami często rezygnuje z wytoczenia powództwa. Warto jednak wiedzieć, że nie każda sprawa jest tak kosztowa, a koszty są zazwyczaj zależne od przedmiotu sporu.

Czy opłata sądowa jest konieczna?

Podstawą prawną do naliczenia kosztów sądowych w sprawach cywilnych, jest ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity DzU z 2010 r. nr 90, poz. 594 ze zm.). Art. 10 powyższej ustawy jasno definiuje, że należną opłatę należy uiścić przy wnoszeniu pisma, które jest nią obarczone. Opłata jest w tym przypadku obligatoryjna i niewniesienie jej skutkuje otrzymaniem wezwania do jej uiszczenia, na podstawie stwierdzenia braków formalnych. Wezwanie jednak nie zostaje wysłane w przypadku, gdy pismo jest wnoszone poprzez adwokata lub radcę prawnego. Opłacie podlega nie tylko sam pozew, ale również inne pisma kierowane do sądu, takie jak apelacja, zażalenia, skarga kasacyjna, sprzeciw do wyroku zaocznego oraz zarzuty do nakazu zapłaty, a także wniosek o dokonanie lub wykreślenie wpisu w księdze wieczystej oraz skargi związane z działalnością sądu lub podległych mu organów.

Opłata sądowa może zostać uiszczona bezpośrednio w kasie sądu, poprzez rachunek bankowy, i jeśli nie przekracza kwoty 1500 zł, także w formie znaków opłaty sądowej. Numery rachunków bankowych poszczególnych sądów znaleźć można w ich siedzibach, na tablicy ogłoszeń, jak też na oficjalnej stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (www.ms.gov.pl). Należy pamiętać, że w przypadku wpłaty poprzez rachunek bankowy, do pisma, które wnosimy do sądu, należy dołączyć także kopię lub oryginał dowodu wpłaty.

Ile wynosi opłata sądowa?

Opłata sądowa może przyjmować trzy formy: stałą, stosunkową oraz podstawową. Stała opłata sądowa jest zazwyczaj pobierana przy sprawach o prawa niemajątkowe oraz w określonych w ustawach, sprawach majątkowych. Opłata ta jest niezależna od przedmiotu roszczenia i wartości przedmiotu sporu. Wartość opłaty może oscylować w granicach od 30 do 5 tys. złotych. Kolejną opłatą jest opłata stosunkowa pobierana w sprawach dotyczących praw niemajątkowych. Wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu lub wartości zaskarżanej. Podobnie jak poprzednia jest ona ograniczona ramami. Wynoszą one: od 30 złotych do 100 tys. złotych. W związku z koniecznością wniesienia opłaty przed rozpoczęciem sprawy, należy wcześniej określić wartość przedmiotu sporu i przedmiotu zaskarżenia. Ostatni rodzaj opłaty, czyli opłata podstawowa, jest pobierana w sprawach, dla których nie przewidziano opłaty stałej lub stosunkowej. Stanowi ona 30 zł i jest minimalną opłatą, obowiązującą stronę podczas wnoszenia pisma. Wielokrotnie w sprawach o prawa majątkowe, może pojawić się również konieczność uiszczenia opłaty tymczasowej. Jest ona naliczana gdy zachodzą przesłanki uniemożliwiające określenie wartości przedmiotu sprawy, przed jej rozpoczęciem. W takim przypadku, w orzeczeniu kończącym proces, sąd ustala opłatę końcową uwzględniając opłatę tymczasową.

Zwrot kosztów sądowych

Oprócz samych opłat sądowych do kosztów sądowych zalicza się także niezbędne wydatki związane z prowadzeniem procesu, a także koszty utraconych dochodów, związane z koniecznością stawienia się w sądzie. Należy pamiętać, że nawet proste sprawy, prowadzone przez polskie sądy mogą być prowadzone przez bardzo długi okres. Dlatego też należy być świadomym, że wydatki są nieuniknione i z pewnością nie będą one należały do małych. Ciągnące się latami postępowania mogą wygenerować ogromne koszty, co skutecznie zniechęca wielu ludzi, do zakładania spraw. W orzeczeniu sąd może jednak przyznać zwrot kosztów sądowych zarówno powodowi, jak też pozwanemu. Zwrot kosztów powodowi jest częstą praktyką i zazwyczaj do ich opłacenia zobowiązany jest pozwany, jeśli sąd tak orzeknie. Pozwany natomiast może otrzymać zwrot kosztów procesowych w momencie, kiedy sąd uzna roszczenia powoda za bezpodstawne. Może również zdarzyć się sytuacja, w której pomimo przegranej sprawy, otrzyma on zwrot kosztów. Rozwiązanie takie jest orzekane jedynie w przypadkach, w których wytoczenie procesu nie było konieczne. Przykładem takiej sytuacji może być zaspokojenie roszczeń poszkodowanego w drodze pozasądowej.